Wat je moet weten over Burn-out

Wij geven ook informatie en voorlichtingsworkhops over stress en burn-out. Onderwerpen die aan bod kunnen komen:

• Wat is een burn-out?
• Hoe kan ik een burn-out voorkomen?
• Veerkracht ontwikkelen
• Gezond omgaan met stress

Steeds meer mensen raken burn-out, overbelast, opgebrand. Je bent burn-out als je het gevoel hebt dat je ‘op’ bent, je jezelf onverschillig of cynisch voelt, je vergeetachtig wordt en meer fouten maakt. Op dit moment heeft 1 op de 7 werkende Nederlanders te maken met burn-out gerelateerde klachten. Dat is meer dan een miljoen mensen! Daaronder vallen ook veel jongeren. De symptomen duren gemiddeld 2,5 jaar.

Juist de harde werkers, perfectionisten en idealisten overkomt het. Degenen die er steeds nóg een tandje bijzetten om de hectiek het hoofd te bieden. Totdat het niet meer gaat.

Een burn-out is binnen de psychologie een combinatie van de volgende 3 kenmerken:

1. Emotionele en/of fysieke en/of mentale uitputting (het gevoel dat je ‘op’ bent)
   Dit uit zich op allerlei manieren. Zo kun je bijvoorbeeld fysieke klachten ontwikkelen die steeds ernstigere vormen aannemen. Een hoge bloeddruk of een maagzweer bijvoorbeeld. Of je hebt zo’n vol hoofd met gedachten, dat je niet meer kunt slapen en je steeds moeilijker kunt concentreren. Het kan ook zijn dat de uitputting vooral emotioneel merkbaar is. Somberheid- en depressieve klachten kunnen dan ontstaan of angst, paniek of een heel kort lontje. Maar het kan ook zijn dat je helemaal niks meer voelt en dat je als een soort zombie door het leven gaat. Of dat je zo ontzettend moe bent, dat je nauwelijks meer in staat bent om uit bed te komen.
2. Een cynische, onverschillige houding tegenover je werk en je collega’s, je kinderen, partner, vrienden of de wereld
   Je merkt dat bepaalde zaken of mensen je niet meer interesseren. Je ging bijvoorbeeld wekelijks graag naar een badmintonclubje, maar sinds een tijdje merk je dat het je niet meer interesseert. Dat je moe bent en liever thuis op de bank ligt. En dat dit steeds vaker gebeurt. Of dat vriendschappen je niet meer boeien. Of dat je niet begrijpt dat je je werk ooit leuk hebt gevonden.
3. Verminderde persoonlijke bekwaamheid
   Je maakt fouten die je vroeger niet maakte. Je vergeet bijvoorbeeld wat iemand gezegd heeft, afspraken, belangrijke dagen of waar je sleutels liggen. Je kunt je moeilijk concentreren en kunt bijvoorbeeld geen boek meer lezen, want aan het eind van de bladzijde ben je al vergeten waar het over ging.

Een burn-out ontstaat als gevolg van een maandenlange of vaak jarenlange periode van stress. Je kunt best lang functioneren op een chronisch veel te hoog stressniveau, zonder dat je het zelf doorhebt. Maar in deze periode winnen energievreters het van de energiegevers. Je energiebalans gaat naar de min en je raakt langzaam maar zeker uitgeput.

Er zijn gelukkig een aantal factoren die bijdragen aan het voorkomen van burn-out, zoals bevlogenheid en veerkracht. Dit zijn factoren die je zelf kunt ontwikkelen, maar waar organisaties en leidinggevenden óók een belangrijke rol in hebben.

De laatste tijd is er in wetenschappelijke kringen steeds meer aandacht voor het begrip ‘bevlogenheid’ in relatie tot burn-out. Bevlogenheid is eigenlijk precies het tegenovergestelde van een burn-out. Mensen die bevlogen zijn hebben 3 gemeenschappelijke kenmerken:

1. Ze bruisen van de energie
2. Ze hebben een grote betrokkenheid bij het werk wat ze doen
3. Ze gaan op in de dingen die ze doen

Uit onderzoek blijkt dat bevlogenheid preventief werkt tegen burn-out. En in die zin zitten we in Nederland goed, want bijna 19% van werkend Nederland is bevlogen op het werk. Dat is 8% boven het EU-gemiddelde.
Bevlogenheid is een kwaliteit die tot bloei kan komen en er zijn een aantal factoren die dit bevorderen:

• Een goede werksfeer
  Dat betekent dat je voldoende ondersteuning ervaart op het werk, dat het contact met collega’s prettig is. Kortom, dat het werk een plek is waar je graag bent.
• Ruimte voor inspraak en autonomie
  Ruimte voor inspraak en autonomie bevorderen de bevlogenheid bij werkende mensen. Is er ruimte om je stem te laten horen? Word je hierin serieus genomen en is er de vrijheid om bepaalde taken op je eigen manier vorm te geven?
• Mogelijkheid voor groei
  Dit is een belangrijke ‘bevlogenheids-bevorderaar’. Is er ruimte om je te ontwikkelen? Zijn er gesprekken met leidinggevenden waarin dit ook besproken wordt? Is er voldoende uitdaging?

Dit filmpje laat zien hoe een bevlogen steward van Southwest Airlines de passagiers welkom heet aan boord. Deze vliegmaatschappij staat erom bekend dat zij haar werknemers veel vrijheid geeft om bepaalde taken op hun eigen manier in te vullen.
https://www.youtube.com/watch?v=G9lZV_828OA&feature=youtu.be

Ook veerkracht is een belangrijke factor bij het voorkomen van een burn-out. En het mooie is dat je veerkracht kunt ontwikkelen! Veerkracht is het vermogen om van de automatische piloot om te schakelen naar een bewuste respons (reactie). Een voorbeeld van werken op de automatische piloot is grenzeloos doorwerken, geen pauzes meer nemen en ook thuis nog eens in de 5^e versnelling doorgaan. Op de automatische piloot ga je gemakkelijk voorbij aan de signalen die je lichaam geeft, zoals een verhoogde hartslag, spierspanning of een hoge ademhaling. Je gaat stug door. Op het moment dat je in staat bent om dit op te merken en naar je lichaam te luisteren, kun je de automatische piloot ‘uitzetten’ en bewust omgaan met de situatie. En dan ga je misschien wel vaker pauzeren of ’s avonds een wandeling maken of in bad liggen.

Herstellen van een burn-out vraagt meer dan alleen maar rust nemen en terugschakelen. Het is ook belangrijk om te onderzoeken waarom je zoveel van jezelf hebt gevergd. Wat maakt dat je zo moeilijk nee kunt zeggen, dat je zo perfectionistisch en gedreven bent? Wat voor levenslang ingesleten patronen liggen daaronder? Welke waarden zijn eigenlijk belangrijk in jouw leven? Alleen mindfulness is niet voldoende om duurzaam te herstellen van burn-out. De combinatie van de volgende 4 sporenaanpak is dat wél:

1. Mindfulness
2. Cognitieve therapie
3. Acceptance & Comittment Therapy (ACT)
4. Zelfcompassie

Door tijdens de burn-out training of individuele burn-out coaching antwoorden te vinden op deze vragen, ben je in staat om te veranderen. Om te kiezen voor ander gedrag of andere leef- of werkomstandigheden.

Hoewel mensen zich in het begin nog weleens schamen dat ze ‘omgevallen’ zijn, blijkt een burn-out toch vaak een belangrijke levensles te zijn. Een periode waarin je groeit, waarin je je persoonlijk ontwikkelt. Waarin je vaardigheden leert waarvan je de rest van je leven profiteert, zoals:

• Grenzen voelen en bewaken (nee zeggen)
• Leven met aandacht
• Genieten van kleine dingen
• Valkuilen herkennen en vermijden
• Beter zorgen voor jezelf
• Patronen herkennen en omzeilen
• Acceptatie van emoties

De conclusie die iedereen trekt, is dat men zélf een belangrijke rol speelde in het ontstaan van hun burn-out. Na de burn-out zie je heel scherp dat de oorzaak niet (alleen) lag bij je omgeving, je werk, je drukke (sociale) leven of je privéleven. Het besef dat je zélf invloed hebt geeft kracht en regie op je levenspad.